"O κήπος των συναισθημάτων! Ευ-Πο; Λυ–Πο; Ευ-Πο! Λυ-Πο!"
Εξερευνώντας τα συναισθήματά μας , ανακαλύπτουμε τις ικανότητες μας
Το "Ταξίδι στην Ανάπτυξη" είναι ένας χώρος που ασχολείται τα τελευταία είκοσι χρόνια με την διάγνωση και την αναγνώριση θεμάτων που αφορούν το παιδί και την οικογένεια.
Αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες που έχουν δημιουργηθεί στην επικοινωνία και στην κατανόηση κοινωνικών δεξιοτήτων στα παιδιά από την δίχρονη περίοδο εγκλεισμού λόγω του covid, η επιστημονική ομάδα του κέντρου σχεδίασε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που σκοπό έχει να ενθαρρύνει μέσα από βιωματικές δραστηριότητες να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους.
Η βιωματική μάθηση και εκπαίδευση είναι ο πιο εύκολος δρόμος για να μάθει ένα παιδί, να μπορέσει να αναπτύξει όλες τις δεξιότητες του, να νιώσει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.
Αξιοποιώντας τα παιδαγωγικά εργαλεία και ακολουθώντας μία μεθοδολογία που βασίζεται στις αρχές του Vygotski, του Winnikott και του Gardner σχεδιάστηκε το ακόλουθο εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
Στόχοι:
- Τα παιδιά να μάθουν να εκφράζονται άνετα μέσα σε ομάδες συνομηλίκων.
- Να διεκδικούν χρησιμοποιώντας επιχειρήματα.
- Να θέτουν όρια στους άλλους και ταυτόχρονα να αναγνωρίζουν και να σέβονται τα όρια των άλλων.
- Να γίνουν ενεργητικοί ακροατές μύθων και ιστοριών.
- Να αισθανθούν δημιουργοί.
- Να μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα.
Ηλικίες: To πρόγραμμα απευθύνεται σε παιδιά που φοιτούν σε βαθμίδες της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (προσχολικής και σχολικής ηλικία). Πιο συγκεκριμένα: Προνήπια – Νήπια (4 - 6 έτών) Α, Β, Γ, Δημοτικού.
Αριθμός συμμετεχόντων: 25
Αριθμός εμψυχωτών: 2
Διάρκεια: 2 διδακτικές ώρες
Υλικά: Χαρτιά σε διαφορετικά χρώματα, μαρκαδόροι, υφάσματα, κασετόφωνο, μπάλα, πηλός ,εικόνες από βιβλίο (Η κρυφή ζωή των συναισθημάτων,Oziewicz , εκδ. Ίκαρος).
Μεθοδολογία ανάπτυξης δραστηριοτήτων
Η ομάδα των μαθητών προσέρχεται στον χώρο με την συνοδεία των εκπαιδευτικών. Οι εμψυχωτές καλωσορίζουν την ομάδα των μαθητών και την ενημερώνουν για τα λειτουργικά σημεία του χώρου (τουαλέτες, χώρος τοποθέτησης ατομικών πραγμάτων).
01. Παιχνίδι Γνωριμίας « Πιάσε το μπαλάκι» (διάρκεια 10 λεπτά)
Οι εμψυχωτές καλούν τους μαθητές σε κύκλο. Κρατούν και εξηγούν στα μέλη της ομάδας ότι κάθε φορά που τυχαία κάποιος τους την πετάει θα πρέπει να λένε το όνομά τους.
Αφού ολοκληρωθεί ο πρώτος κύκλος γνωριμίας τα παιδιά ενθαρρύνονται μαζί με το όνομά τους να προσθέτουν και μία πληροφορία για τον εαυτό τους (π.χ Είμαι η .... και μου αρέσει να διαβάζω).
Με την ολοκλήρωση και του δεύτερου κύκλου γνωριμίας οι εμψυχωτές προσθέτουν ένα ακόμη μπαλάκι στον κύκλο. Χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα πλέον δύο μπαλάκια, τα μέλη τα πετούν ο ένας στον άλλον λέγοντας το όνομά τους.
Μέσα από την διαδικασία αυτή, δημιουργείται ένα ασφαλές πλαίσιο όπου κάθε παιδί έχει συστηθεί χωρίς να εκτεθεί.
02. Παιχνίδι Γνωριμίας «Αλλάζει θέση όποιος/α» (διάρκεια 10 λεπτά)
Η ομάδα συνεχίζει να είναι σε κύκλο, οι εμψυχωτές λένε την φράση «αλλάζει θέση όποιος/α» προσθέτοντας ένα εξωτερικό χαρακτηριστικό (πχ φοράει άσπρη μπλούζα, έχει μαύρα παπούτσια, έχει καστανά μαλλιά κτλ).
Τα μέλη της ομάδας που έχουν αυτό το χαρακτηριστικό καλούνται να αλλάξουν την θέση τους, βρίσκοντας μία καινούρια μέσα στον κύκλο. Οι εμψυχωτές παρακινούν τα παιδιά να προτείνουν και δικές τους ιδέες.
Να αλλάξουν θέσεις όποια άτομα:
• Έχουν γεννηθεί καλοκαίρι / άνοιξη / χειμώνα / φθινόπωρο
• Έχουν γάτα/σκύλο
• Τους αρέσει το παγωτό
• Σιχαίνονται τις μπάμιες
• Θέλουν να ακούγονται
• Θέλουν να ακούν
Μέσα από την διαδικασία αυτή, τα μέλη της ομάδας μοιράζονται περισσότερες πληροφορίες για τον εαυτό τους και μαθαίνουν ταυτόχρονα καινούριες πληροφορίες για τους άλλους.
03. « Ο φάκελος των Συναισθημάτων» (διάρκεια 15 λεπτά)
Οι εμψυχωτές χωρίζουν την ομάδα σε τριάδες. Μοιράζουν στις ομάδες από έναν φάκελο όπου μέσα σε αυτόν υπάρχουν κάρτες με τις παρακάτω επικεφαλίδες:
• Μια φορά που αισθάνθηκα χαρούμενος/η ήταν…
• Μια φορά που αισθάνθηκα θυμωμένος/η ήταν…
• Μια φορά που αισθάνθηκα ενθουσιασμένος/η ήταν…
• Την τελευταία φορά που αισθάνθηκα λυπημένος/η ήταν…
• Την τελευταία φορά που αισθάνθηκα μόνος/η ήταν…
• Μια φορά που αισθάνθηκα να με αγαπούν ήταν…
• Ένα άτομο που με κάνει να γελάω είναι…
• Ένα άτομο που με κάνει να αισθάνομαι πως με αγαπούν είναι…
• Ένα άτομο που εμπιστεύομαι είναι…
• Κάποιος με τον οποίο μπορώ να μιλήσω για αυτά τα πράγματα είναι…
Κάθε ομάδα επιλέγει έως δύο κάρτες και ενθαρρύνεται να συζητήσει για το θέμα που επέλεξε. Αφού ολοκληρωθεί η πρώτη ανταλλαγή απόψεων στην μικρή ομάδα , οι εμψυχωτές προσκαλούν τα παιδιά να μοιραστούν τις απόψεις τους στην ολομέλεια.
Μέσα από την διαδικασία αυτή, τα μέλη της ομάδας συγκρίνουν τις δικές τους εμπειρίες με των άλλων. Αναγνωρίζουν διαφορετικούς τρόπους χειρισμού ενός συναισθήματος/ μίας κατάστασης.
04. «Η κρυφή ζωή των Συναισθημάτων» (διάρκεια 20 λεπτά)
Οι εμψυχωτές βάζουν μουσικό κομμάτι του Nicola Piovanni, Il gioco Di Giosue από το δίσκο la Vita est Bella (https://www.youtube.com/watch?v=Mo6Yktd0xa0) και ζητούν από τα παιδιά να καθίσουν αναπαυτικά στα μαξιλάρια τους.
Ξεκινούν την αφήγηση του βιβλίου «Η κρυφή ζωή των συναισθημάτων» , Tina Oziewicz, εκδ. Ίκαρος. Κατά την διάρκεια της αφήγησης οι εμψυχωτές κρεμούν με μανταλάκια σε σχοινί τις εικόνες από το βιβλίο έτσι ώστε να υπάρχει στον χώρο και η εικονική αφήγηση .
Όταν ολοκληρωθεί η αφήγηση, οι εμψυχωτές ρωτούν τα μέλη της ομάδας:
• Ποια εικόνα σας έκανε εντύπωση;
• Πώς σας φάνηκε η εικονογράφηση;
• Ποιο από τα συναισθήματα /καταστάσεις συναντήσατε για πρώτη φορά;
Μέσα από την διαδικασία αυτή, τα μέλη της ομάδας αναγνωρίζουν την μεγάλη βεντάλια των συναισθημάτων.
05. «Μπορείς να μαντέψεις πώς νιώθω;» (διάρκεια 20 λεπτά)
Οι εμψυχωτές τοποθετούν μία σειρά από κάρτες μπροστά στα μέλη της ομάδας .
Πάνω στις κάρτες έχουν γράψει τις έννοιες/συναισθήματα « Θυμός», «Χαρά», «Φαντασία», «Λύπη», «Περηφάνια», «Απογοήτευση», «Μοναξιά», «Θάρρος», «Αυτοπεποίθηση», «Πλήξη», «Απογοήτευση», «Ζήλια», «Ηρεμία», «Ευγνωμοσύνη», «Ανασφάλεια», « Φιλοξενία», «Θλίψη», «Εμπιστοσύνη».
Διαβάζουν στα παιδιά τις λέξεις. Στη συνέχεια τις αναποδογυρίζουν και τους αλλάζουν θέση. Τους εξηγούν ότι ένας εθελοντής/ντρια θα επιλέγει μία κάρτα και χωρίς να μιλάει αλλά μόνο αξιοποιώντας την σωματική έκφραση θα προσπαθεί να αναπαραστήσει την έννοια/συναίσθημα.
Η υπόλοιπη ομάδα θα μπορεί να θέτει ερωτήσεις το άτομο που δραματοποιεί.
Πχ. Αν ένα εθελοντής επιλέξει την κάρτα «Θυμός» , παίρνει με το σώμα την κατάλληλη έκφραση. Τα μέλη μπορούν να τον ρωτήσουν «Πώς είσαι;» και εκείνος με την σειρά του να απαντήσει « Και εσένα τι σε ενδιαφέρει;». Μέσα από την δράση και την αντίδραση τα μέλη αρχίζουν να σχηματίζουν μία εικόνα για το συναίσθημα που έχει επιλεχθεί.
Μέσα από την διαδικασία αυτή, τα μέλη της ομάδας «μπαίνουν» σε ρόλο και ενθαρρύνονται να εκφραστούν ελεύθερα.
06. «Με ποιο συναίσθημα φεύγω;» (διάρκεια 15 λεπτά)
Οι εμψυχωτές δίνουν στα μέλη της ομάδας από ένα κομμάτι πηλού. Ζητούν από τα παιδιά να δημιουργήσουν ένα αντικείμενο που θα εκφράζει το συναίσθημα που ένιωσαν κατά την διάρκεια του εκπαιδευτικού προγράμματος.
Π.χ. καραβάκι-ηρεμία, πέτρα- θυμός, …
Κατά την διάρκεια της κατασκευής ακούγεται το μουσικό κομμάτι «La valse D Amelie, Yann Tiersen» ( https://www.youtube.com/watch?v=o3OcLhAs8wQ).
Με την ολοκλήρωση των κατασκευών, οι εμψυχωτές τις τοποθετούν σε χάρτινα σακουλάκια γράφοντας πάνω αυτό που ειπώθηκε από κάθε μέλος.
Μέσα από την διαδικασία αυτή, τα μέλη της ομάδας αναστοχάζονται το πρόγραμμα που παρακολούθησαν.
07. Κλείσιμο ομάδας –Αποχαιρετισμός (διάρκεια 10 λεπτά)
Οι εμψυχωτές καλούν την ομάδα σε κύκλο. Ευχαριστούν τα μέλη και τους ζητούν να προσπαθήσουν να χτυπήσουν ταυτόχρονα παλαμάκια.
Βιβλιογραφία
- «Η κρυφή ζωή των συναισθημάτων» , Tina Oziewicz, εκδ. Ίκαρος
- Τα μπερδεμένα μου συναισθήματα. Μάθε να αγαπάς τα συναισθήματά σου, εκδ. Κλειδάριθμος
- Ο Νικηφόρος ανακαλύπτει τα συναισθήματα, Ελένη Γερουλάνου, εκδ.Πατάκη
- Έτσι αισθάνομαι, Cristopher Silas Neal,εκδ. Παπαδόπουλος
- Τέλεια μέρα για νεύρα, Suzanne Lang , εκδ. Παπαδόπουλος
- Ο κύριος Ουφ, Anna Walker, εκδ. Μικρή Σελήνη
- Μιλώ σαν το ποτάμι, Jordan Scott, εκδ. Μικρή Σελήνη